„Laboratorium Medyczne”: We wrześniu diagności laboratoryjni (i fizjoterapeuci) rozpoczęli protest. Czy według Pani jest szansa na zmianę podejścia decydentów do tego zawodu, na uwzględnienie potrzeb diagnostów?

Iwona Kozłowska: Protest, który rozpoczęliśmy we wrześniu, to jedynie kontynuacja akcji protestacyjnych i informacyjnych organizowanych przez związki zawodowe zrzeszające pracowników laboratoriów oraz fizjoterapeutów od co najmniej czterech lat. Eskalacja tego procesu rozpoczęła się od organizowanej przez KZZPMLD manifestacji, która rok temu odbyła się pod siedzibą Ministerstwa Zdrowia przy okazji rozmów związkowców z ministrem Łukaszem Szumowskim. Następnie w maju 2019 r. głodowaliśmy wraz z fizjoterapeutami w warszawskim szpitalu dziecięcym. Jak pokazuje doświadczenie – Ministerstwo Zdrowia nie zważa na nasze akcje protestacyjne, pozoruje rozmowy na temat zgłaszanych przez nas postulatów, jednak z rozmów tych niewiele wynika. Jako pracownicy laboratoriów wciąż oczekujemy nie tylko na godne pensje, które pozwolą nam utrzymać się z wykonywania wybranego zawodu, ale również na uaktualnienie regulacji prawnych dotyczących naszych zawodów, dostępu do bezpłatnego kształcenia specjalizacyjnego i doskonalącego oraz ułatwienie dostępu do badań laboratoryjnych dla pacjentów.

Jeśli MZ nie pójdzie na ustępstwa i nie zrealizuje Państwa postulatów, to co dalej?

Nie przestaniemy walczyć o sprawy, które zgłaszamy Ministerstwu od lat. Dzięki naszym akcjom informacyjnym wzrasta wśród pracowników laboratoriów świadomość praw pracowniczych. Obserwujemy także wzmożony ruch związkowy w Polsce – ostatnie lata przyniosły powstanie wielu nowych organizacji związkowych w placówkach w całym kraju – dzięki temu walka możliwa jest nie tylko na szczeblu centralnym, ale także lokalnie.

Jakie są najważniejsze postulaty, które należałoby wprowadzić?

Oprócz postulatów płacowych, o jakie walczymy (tj. 1200 zł netto dla pracownika), mowa jest również o regulacjach dotyczących dostępu do zawodu diagnosty laboratoryjnego oraz uregulowaniu zawodu technika analityki medycznej, tak by Ministerstwo Zdrowia przestało wmawiać nam, że nie jesteśmy zawodami regulowanymi. Podnosimy także sprawę dostępu do bezpłatnych szkoleń i specjalizacji dla diagnostów, analogicznie do specjalizacji gwarantowanych lekarzom i pielęgniarkom. Systemowo – ważna jest kwestia dokonania adekwatnej wyceny świadczeń diagnostyki laboratoryjnej oraz ułatwienie dostępu do refundowanych badań pacjentom polskiej ochrony zdrowia. Problemy, które od lat zgłaszamy Ministerstwu Zdrowia, zostały w dużej części wyczerpująco opisane w raporcie Najwyższej Izby Kontroli dotyczącym stanu diagnostyki laboratoryjnej w Polsce.

Czy kolejne cztery lata zmienią coś w systemie zdrowia, na który narzekają nie tylko pacjenci, ale też lekarze, pielęgniarki, ratownicy medyczni czy diagności laboratoryjni?

Chcielibyśmy, żeby tak się stało, ale to, co się wydarzy, przyjdzie nam ocenić za kolejne cztery lata. Niepokojący jest fakt, że szumnie ogłoszona w kampanii wyborczej „Piątka dla Zdrowia” to jedynie hasła, za którymi nie kryją się opisy proponowanych przez rządzących rozwiązań.

Czy widzi Pani szansę, aby w najbliższych miesiącach (przyszłym roku?) została sfinalizowana kwestia Ustawy o diagnostyce laboratoryjnej?

O nowelizacji ustawy słyszymy już od prawie dwóch lat. Sądzimy, że w ciągu tej kadencji sejmu ustawa w znowelizowanej wersji ujrzy światło dzienne, jednak – w związku z brakiem informacji na temat postępów w procesie nowelizacji i nieprzekazaniem jej projektu do konsultacji społecznych – trudno jest przewidzieć, czy będzie to wersja, która zadowoli środowisko pracowników laboratoriów.

Jakie są najważniejsze czynniki umożliwiające rozwój rynku diagnostyki laboratoryjnej w Polsce, a jakie ograniczają ten rozwój?

Czynnikiem umożliwiającym rozwój rynku diagnostyki laboratoryjnej w Polsce są przede wszystkim kadry – wykształceni pracownicy laboratoriów wdrażający najnowsze światowe rozwiązania za własne pieniądze, kształcący się w ramach specjalizacji i doskonalenia zawodowego, wyjeżdżający na kursy i konferencje. Rynek kształtowany jest także przez coraz większy popyt na badania laboratoryjne kreowany przez pacjentów, którzy z własnej kieszeni ponoszą koszty jak najszybszej diagnostyki w przypadku podejrzenia choroby oraz w zakresie profilaktyki.

Z perspektywy zarówno pracowników, jak i pacjentów możemy powiedzieć, że głównym czynnikiem hamującym rozwój diagnostyki laboratoryjnej jest przede wszystkim niewystarczająca ilość pieniędzy w systemie ochrony zdrowia. Za mało środków kieruje się na profilaktykę, której olbrzymią część stanowią przecież badania laboratoryjne. Problemem jest tu również brak rzetelnej wyceny świadczeń medycyny laboratoryjnej, co prowadzi do braków w finansowaniu zarówno profilaktyki, jak i leczenia pacjentów. Pacjenci ze swojej strony żądają (i mają do tego prawo) dostępu do jak najszybszej diagnozy i leczenia, my staramy się im to jak najszybciej zapewnić, ale z powodu niewydolności systemu publicznej ochrony zdrowia sprawa nie jest niestety prosta. Problemem, z którym przyjdzie się nam niedługo zmierzyć, jeśli nic się w nie zmieni w kwestii wynagrodzeń i kształcenia specjalizacyjnego, będą również braki kadrowe w laboratoriach. Sprawy nie załatwimy zwiększeniem naborów na studia ani też otworzeniem dostępu do zawodu diagnosty laboratoryjnego, bo przy pensjach graniczących z minimalnym wynagrodzeniem krajowym nie będzie po prostu żadnych chętnych do pracy, co odbije się na jakości zarówno państwowo, jak i prywatnie wykonywanych badań laboratoryjnych.