Daleko posunięta automatyzacja procesu analitycznego w zakresie badań biochemicznych, czy nawet bardziej skomplikowanych procesów, jak reakcje w układach antygen-przeciwciało, jest faktem. Natomiast w zakresie badań hematologicznych, w szczególności zaś oceny dystrybucji i określenia cech morfologicznych krwinek białych, nadal jest w trakcie kolejnych opracowań i oceny. Różnicowanie krwinek białych w rutynowo wykorzystywanych analizatorach hematologicznych jest oparte na różnych metodach, stosowanych przez różnych producentów, z których najszersze zastosowanie znalazła fluorescencyjna cystometria przepływowa. Metody te umożliwiają podział leukocytów na 5 podstawowych populacji, nie odzwierciedlają jednak patologii morfologicznych krwinek, sygnalizując jedynie ich możliwą obecność.

Analiza rozmazów krwi obwodowej

Kolejnym etapem w rozwoju technologii hematologicznych jest różnicowanie komórek rozmazów krwi obwodowej w oparciu o automatyczne odczytywanie obrazu mikroskopowego. Pierwszym dostępnym systemem analizy rozmazów krwi obwodowej był CellaVision firmy Sysmex, obecnie jest dostępny EasyCell (Medica EasyCell Assistant), posiadający również wszystkie niezbędne certyfikaty międzynarodowe.
Podstawę działania ww. analizatorów, po uprzednim oznaczeniu typowej „morfologii” krwi obwodowej, stanowi preparat zabarwiony metodą Maya-Grünwalda-Giemza.

System automatycznej analizy hematologicznej EasyCell

EasyCell skanuje zabarwione preparaty w osi X-Y za pomocą dwóch obiektywów o wysokiej rozdzielczości klasy PlanApo. Obraz jest zbierany przy użyciu kolorowej kamery cyfrowej o wysokiej rozdzielczości, co gwarantuje jego jakość. Wstępna klasyfikacja odbywa się pod powiększeniem 10x i na tym obiektywie, na początku pracy jest ustawiania ostrość obrazu oraz oświetlenie w systemie Koehlera (równomierne światło, bez aberracji chromatycznych). Następnie każda komórka układu białokrwinkowego jest rozpoznawana pod powiększeniem 100x i wstępnie klasyfikowana, a operator weryfikuje przypisanie komórek do poszczególnych zdefiniowanych populacji. EasyCell może pracować niezależnie od analizatora NexusDX i wówczas ocenia preparaty wykonywane i barwione metodą manualną, lub w powiązaniu z analizatorem hematologicznym, wyposażonym w przystawkę do automatycznego wykonywania preparatów i ich barwienia. Układ taki umożliwia uzyskanie wspólnego raportu obejmującego pełną demografię, wyniki morfologii z rozmazem oraz zdjęciami wybranych komórek.
EasyCell ma także możliwość określenia stopnia mikro- i makrocytozy, wykonania pomiaru średnicy erytrocytów, a także określenia obecności dużych PLT oraz agregatów płytkowych.
Aparatura tego typu nie stanowi rutynowego wyposażenia laboratoriów, tym niemniej sama idea wykorzystania odczytu obrazu jest bardzo obiecująca.

Wyniki i wnioski

Poniżej zostały przedstawione uwagi, oparte na wstępnych obserwacjach własnych, oceniających porównywalność wyników rozdziału krwinek białych, uzyskanych przy zastosowaniu EasyCell i metody mikroskopowej.
Do badań porównawczych wykorzystano preparaty krwi obwodowej wykonane i zabarwione metodą MGG w sposób wystandaryzowany, z zastosowaniem systemu automatycznego Pentra 120DX SPS. Wśród preparatów 52 stanowiły preparaty z krwi obwodowej zdrowych dzieci w wieku 4-10 lat, 90 od dorosłych osób zdrowych z prawidłowymi parametrami morfologii krwi obwodowej. Dodatkowe obserwacje dotyczyły 110 preparatów, pochodzących z krwi obwodowej pacjentów z chorobami rozrostowymi układu białokrwinkowego.
Krwinki białe liczono do 100 komórek pod mikroskopem oraz z zastosowaniem automatycznego systemu EasyCell. Porównania dotyczyły osób zdrowych i obejmowały populacje neutrofili, limfocytów, bazofili, monocytów i eozynofilii. Do oceny porównawczej uzyskanych wyników wykorzystano analizę korelacji i regresji prostoliniowej. Po wykazaniu normalności wszystkich rozkładów dla obliczeń zastosowano test t-Studenta dla zmiennych niezależnych, przyjmując jako istotność p < 0,05.
Dla granulocytów obojętnochłonnych wartości mikroskopowe były istotnie wyższe niż uzyskane automatycznie. Najwyższą istotną korelację uzyskano we wszystkich grupach badanych dla limfocytów, aczkolwiek, czego należało oczekiwać, ich udział procentowy u dzieci był wyższy niż u dorosłych. Istotną korelację stwierdzono również w przypadku granulocytów obojętnochłonnych i kwasochłonnych. Monocyty, jako największe krwinki w preparatach ocenianych mikroskopowo, są rozmieszczone nierównomiernie, z przewagą na obrzeżach preparatu, stąd znana uprzednio i potwierdzona w materiale własnym niższa zgodność między wartościami „automatycznymi” i „mikroskopowymi”.
U pacjentów ze zmianami rozrostowymi układu białokrwinkowego w różnicowaniu automatycznym stwierdzono wyższy odsetek komórek określanych przez analizator jako „inne”, wymagających szczegółowej oceny mikroskopowej. Trudno również ustosunkować się do wartości granulocytów zasadochłonnych ze względu na ich małą liczbę. Podobne dane zostały przedstawione w kilku innych badaniach porównawczych, dotyczących zarówno CellaVision, jak i EasyCell.
Automatyczny odczyt preparatów hematologicznych przyśpiesza czas uzyskania wyniku o około 50%, zmniejszając obciążenie personelu i związane z tym ryzyko popełnienia błędu. Duża możliwość prawidłowej klasyfikacji podstawowych komórek układu białokrwinkowego, jak również przyspieszenie procesu różnicowania leukocytów sprawiają, że system EasyCell może znaleźć zastosowanie w badaniach rutynowych pacjentów z prawidłowymi wartościami hematologicznymi. Można również sugerować przydatność w monitorowaniu leczenia chorych „hematologicznych” ze schorzeniami rozrostowymi układu białokrwinkowego. Należy jednak uwzględnić szereg ograniczeń systemu. W chwili obecnej nie można w celach diagnostycznych wykorzystywać wyników oceny szpiku kostnego czy płynów z jam ciała, jak również na przykład granulocyty obojętnochłonne o jądrze pałeczkowatym nie są wyodrębnione i znajdują się w puli neutrofili.
Nasuwa się pytanie, jakie są plusy wizualizacji leukocytów w odniesieniu do innych metod, stosowanych w celu rozdziału leukocytów na 5 populacji (5diff). Bez wątpienia jest to bezpośrednie wykorzystanie metody odniesienia, jaką jest w ocenie leukogramu rozmaz krwi obwodowej. Bardzo istotną zaletą jest również możliwość pobrania obrazów dla celów archiwizacji lub ich transmisji na przykład w celu dodatkowej interpretacji.    

Piśmiennictwo
1.    Briggs C., Longair I., Slavik M. et al.: Can automated blood film analysis replace the manual differential? An evaluation of the CellaVision DM96 automated image analysis system. „Int. J. Lab. Hem.”, 2009, 31, 48-60.
2.    Masłyk B., Deja R., Gliwińska J. et al.: Użyteczność aparatu CellaVision™DM8 w ocenie obrazu wzoru odsetkowego krwinek białych u pacjentów onkologicznych. „Diagn. Lab.”, 2010, 46, 383-389.
3.     Kim H., Kim H. N., Hur M. et al.: Performance of digital cell image analyzer medica Easy Cell assistant. „Int. J. Lab. Hem.”, 2016, 38 [Abstract proceedings of the 2016 Annual Meeting of the International Society For Laboratory Hematology, 12th-14th May, Milano, Italy].